wrzesień 2013

Odpowiedzialność małżonków majątkiem wspólnym za zobowiązania wynikające z orzeczeń karnych – polemika

Anna Tarczynska · 24 września 2013

Dzisiejszy wpis ma charakter stricte prawny, polemiczny, jako że wywołana zostałam do tablicy komentarzem pozostawionym przez KT pod moim wpisem dotyczącym odpowiedzialności Bartka Waśniewskiego za zobowiązania jego żony wynikające z wyroku karnego. We wpisie tym podałam, że odpowiedzialność Barka Waśniewskiego nie wchodzi w grę, gdyż wierzyciel (Skarb Państwa) nie uzyska przeciwko niemu klauzuli wykonalności, co byłoby niezbędne do prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego.

Z moim stanowiskiem nie zgodził się jeden z czytelników podnosząc, że prawo karne kieruje się innymi zasadami niż cywilistyka i w przypadku wyroków karnych możliwe jest prowadzenie egzekucji z majątku wspólnego na podstawie art. 28 kodeksu karnego wykonawczego.

Przyjrzyjmy się zatem, jak od strony prawnej wygląda ta kwestia. Rozumujmy powoli i bazujmy na przepisach.

Art. 28 KODEKSU KARNEGO WYKONAWCZEGO  brzmi następująco:

 § 1. Orzeczone w stosunku do jednego z małżonków, pozostających we wspólności majątkowej, kary grzywny, nawiązki  i należności sądowe podlegają zaspokojeniu z odrębnego majątku  skazanego oraz z wynagrodzenia za pracę lub za inne usługi świadczone przez niego osobiście, jak również z praw twórcy wynalazku, wzoru użytkowego oraz projektu racjonalizatorskiego. Jeżeli zaspokojenie z tych źródeł okaże się niemożliwe, egzekucja może być prowadzona z majątku wspólnego. Niemożność zaspokojenia z majątku odrębnego skazanego stwierdza się w protokole.

§ 2. Egzekucja z majątku wspólnego jest niedopuszczalna w razie skazania za przestępstwo, którym pokrzywdzony jest małżonek skazanego albo osoby, w stosunku do których małżonek ten obciążony jest obowiązkiem alimentacyjnym.

§ 3. W razie skierowania egzekucji do majątku wspólnego, małżonek skazanego może żądać ograniczenia lub wyłączenia w całości zaspokojenia należności, wymienionych w § 1, z majątku wspólnego lub niektórych jego składników, jeżeli skazany nie przyczynił się lub przyczynił się w stopniu nieznacznym do powstania tego majątku albo do nabycia określonych jego składników lub jeżeli zaspokojenie z majątku wspólnego tych należności jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Czytając ten przepis trzeba mieć świadomość, że ustawodawca zapomniał o nim nowelizując przepisy prawa rodzinnego w 2005r. Świadczy o tym chociażby występujące w tym przepisie określenie „majątek odrębny”, które w 2005 r. zastąpione zostało „majątkiem osobistym”. Ale to tylko na marginesie.

Analizując możliwość skierowania egzekucji do majątku wspólnego małżonków w związku z wyrokiem karnym, musimy mieć na uwadze nie tylko art. 28 KKW, ale jeszcze kilka innych przepisów prawnych a także podstawowych zasad ogólnych.

Podstawowa zasada ogólna jest taka:

Orzeczenie sądowe jest tylko tzw. tytułem egzekucyjnym. Niewiele wartym, bo na jego podstawie nie można prowadzić egzekucji (poza wyjątkami wprost wskazanymi w ustawach, ale tym wyjątkiem nie są wyroki karne). Aby można było wszcząć egzekucję, tytuł egzekucyjny musi uzyskać status tzw. tytułu wykonawczego. Odbywa się to poprzez nadanie tytułowi egzekucyjnemu, czyli wyrokowi karnemu, KLAUZULI WYKONALNOŚCI.

Wskazana powyżej ogólna zasada będzie miała zastosowanie także do wyroku karnego przeciwko Katarzynie Waśniewskiej.

 Mówi o tym art. 26 KODEKSU KARNEGO WYKONAWCZEGO:

Do tytułów egzekucyjnych mają zastosowanie przepisy art. 776-779 Kodeksu postępowania cywilnego.

A zatem zgodnie z tym przepisem, wyroki wydane w postępowaniu karnym muszą być zaopatrzone w klauzulę wykonalności nadaną zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego.

Komornik nie ma możliwości kierowania egzekucji do majątku wspólnego Bartka i Katarzyny Waśniewskich (poza wynagrodzeniem i pokrewnymi), jeśli wierzyciel (Skarb Państwa) nie uzyska klauzuli wykonalności.

A do nadania takiej klauzuli nie ma w obecnych przepisach żadnych podstaw.

Bo spójrzmy jak w obecnym stanie prawnym brzmi art. 787 kodeksu postępowania cywilnego, który reguluje zasady nadawania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.

Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.

Nietrudno zauważyć, że powyższy przepis nie przewiduje możliwości nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi w sytuacji, o której mowa w art. 28 KKW.

Takiej możliwości nie dostrzegam także w innych przepisach.

Wynika to z faktu, że celem nowelizacji przepisów kodeksu rodzinnego, która weszła w życie 20.01.2005r., było objęcie ochroną majątku wspólnego małżonków.

Zasady odpowiedzialności majątkiem wspólnym uregulowane zostały w art. 41 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Art. 41 § 2 k.r.o., stanowi, że jeżeli zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej (a taka sytuacja zachodzi w przypadku zobowiązań z wyroku karnego), wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9 k.r.o. (prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy).

W myśl wskazanego powyżej przepisu odpowiedzialność majątkiem wspólnym ograniczałaby się w zasadzie do wynagrodzenia Katarzyny Waśniewskiej, bo wynagrodzenie to wchodzi oczywiście w skład majątku wspólnego małżonków.

 PODSUMOWANIE

Oczywiście zdaję sobie sprawę, że stosunek art. 28 KKW do art. 41 KRO i do przepisów KPC, może budzić wątpliwości. Ale analiza tych wszystkich przepisów nie daje moim zdaniem podstaw do nadania klauzuli wykonalności  umożliwiającej skierowanie egzekucji do majątku wspólnego małżonków  innego niż wynagrodzenie za pracę (i pokrewne).

A zatem Bartek Waśniewski może być spokojny. Ale  nie dlatego że jest pokrzywdzony (jak twierdzi czytelnik KT w swoim komentarzu), lecz dlatego, że aktualne przepisy prawa chronią majątek wspólny małżonków przed egzekucją zobowiązań, które nie wynikają z czynności prawnych. Dotyczy to zobowiązań z wyroków karnych, ale także z orzeczeń cywilnych, zobowiązań alimentacyjnych i wszelkich innych, które nie wynikają z czynności prawnej.

Taka jest moja opinia. Niestety, brak jest orzecznictwa sądowego (w każdym razie nie dotarłam), które naświetlałoby opisane w niniejszym poście zagadnienie w jakikolwiek sposób. Podobny do mojego, lub całkiem odmienny.

Jeśli masz jakieś zdanie na ten temat, to podziel się nim w komentarzu. 🙂

{ 13 komentarze }

OFE a wspólność majątkowa

Anna Tarczynska · 17 września 2013

Ostatnio ciągle słyszymy o OFE. Czy będą zlikwidowane, czy nie i co z naszymi emeryturami. Ale nie o tej dyskusji chcę pisać.

Chcę poruszyć temat, który nie jest znany i brany pod uwagę przez małżonków. A dotyczy ich wspólnych pieniędzy. Chodzi o pieniądze zgromadzone w OFE przez każdego z małżonków. OFE istnieje już od kilkunastu lat i przy sporych zarobkach zgromadziły się tam konkretne kwoty.

Jeśli w Twoim małżeństwie istnieje ustrój wspólności ustawowej, to kwoty zgromadzone na rachunkach OFE należą do majątku wspólnego.

Może to mieć istotne znaczenie w przypadku podziału majątku wspólnego. Do podziału tego dochodzi najczęściej w wyniku rozwodu, separacji lub śmierci jednego z małżonków. Ale nie tylko. Podział majątku wspólnego może nastąpić także w trakcie trwania małżeństwa po ustanowieniu rozdzielności majątkowej między małżonkami.

O OFE powinni więc pamiętać zarówno małżonkowie (szczególnie Ci słabsi ekonomicznie), jak również spadkobiercy małżonków. Bo przy dziale spadku, sąd powinien najpierw dokonać podziału majątku wspólnego spadkodawcy (jeśli spadkodawca był w ustroju wspólności majątkowej). Bez tego nie da się precyzyjnie ustalić masy spadkowej.

I powiem Ci, że przepisy przepisami a praktyka praktyką. Przepisy mówiące o tym, że kwoty zgromadzone w OFE należą do majątku wspólnego obowiązują już od od wielu lat. W przypadku sądowego podziału majątku wspólnego, sądy zobowiązane są z urzędu (czyli nawet jeśli strony nie złożą odpowiednich wniosków) ustalać skład majątku wspólnego. Z marszu powinny więc ustalać i dzielić środki zgromadzone w OFE, bo wiadomo, że jak ktoś pracował czy prowadził działalność gospodarczą, to rachunek w OFE posiada. A dotychczas nie spotkałam orzeczenia sądowego dotyczącego podziału majątku, w którym sąd zwróciłby uwagę na OFE (oczywiście poza przypadkami, gdy osobiście przypilnowałam tego tematu).

Dlaczego tak jest? Nie mam pojęcia. Ciekawa jestem czy Ty spotkałaś(eś) się z sytuacją, gdy ktoś na skutek ustania wspólności majątkowej dzielił środki zgromadzone w OFE?

{ 12 komentarze }

Śmiało kontaktuj się ze mną przez SKYPE

Anna Tarczynska · 12 września 2013

Ciekawa jestem gdzie teraz jesteś czytając mój blog. W Chinach, Wielkiej Brytanii, USA, Krakowie, Warszawie, czy może malutkiej nieznanej miejscowości?

To jest właśnie piękne, że poprzez sieć docierać mogę niemal wszędzie. Bo internet nie ma granic. W dzisiejszych czasach odległość w komunikowaniu się nie jest żadnym problemem.

I właśnie poprzez sieć Ty również możesz dotrzeć do mnie. SKYPE jest genialnym wynalazkiem i do tego darmowym. Już prawie dwa lata wykorzystuję go do komunikacji z klientami na całym świecie. Rozmowa przez skype niewiele będzie się różniła od rozmowy w mojej kancelarii. Słyszymy się, widzimy, razem analizujemy dokumenty. Jedynie kawę będziesz musiał(a) zrobić sobie sam(a), ale wypijemy ją razem 🙂 .

Jeśli zatem potrzebujesz mojej porady, konsultacji prawnej, pomyśl o SKYPE. Niezależnie gdzie akurat teraz jesteś (choćby w Warszawie, gdzie jest moje biuro, bo może akurat masz małe dziecko i wygodniej Ci rozmawiać z domu). Napisz do mnie maila na adres kancelaria@tarczynska.pl opisując swój problem.  Otrzymasz ode mnie informację o cenie konsultacji. Jeśli będzie Ci odpowiadało, to umówimy się na rozmowę.

Jeśli jeszcze nie posiadasz SKYPE-a, to darmowe oprogramowanie możesz pobrać tu: http://www.skype.com/intl/pl/get-skype/

{ 0 komentarze }

Czy to prawda, że Bartek Waśniewski musi spłacać długi żony Katarzyny W. ?

Anna Tarczynska · 8 września 2013

Cała Polska wie, że Katarzyna Waśniewska skazana została na 25 lat pozbawienia wolności za zabicie swojej córki Madzi. Ma też zapłacić prawie 120 000 zł kosztów procesu.

Właśnie w związku z tą kwotą, pojawiły się w mediach informacje, że jej mąż – Bartek Waśniewski będzie musiał płacić te długi, bo nie mieli rozdzielności majątkowej.

Nie wierz w takie bajki. To jest nieprawda.

Po pierwsze mąż Katarzyny Waśniewskiej nigdy za ten dług nie będzie odpowiadał swoim majątkiem osobistym. Po prostu nigdy małżonkowie nie odpowiadają swoim majątkiem osobistym za długi drugiego małżonka (chyba, że dany dług poręczyli). To jest ogólna zasada.

Po drugie, jeśli mają jakiś wspólny majątek (mieszkanie, samochód, itp),  to w przypadku długów, których źródłem nie jest umowa , majątek ten jest nietykalny.

Dlaczego?

Dlatego, że wierzyciel (czyli w przypadku kosztów procesu Skarb Państwa) nigdy nie uzyska klauzuli wykonalności na męża Katarzyny Waśniewskiej, co jest podstawowym warunkiem prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego małżonków.

Po prostu w obecnym stanie prawnym uzyskanie klauzuli wykonalności na małżonka dłużnika, możliwe jest tylko w przypadku zobowiązań wynikających z czynności prawnych (najczęściej z umów), jeśli wierzyciel posiada pisemną zgodę małżonka na zaciągnięcie zobowiązania. Wyjątkiem są zobowiązania z umów dotyczących przedsiębiorstwa dłużnika  – tu do uzyskania klauzuli na małżonka nie jest potrzebna jego zgoda. Bez zgody też się klauzulę uzyska, jednak będzie ona ograniczoną do majątku wspólnego wchodzącego w skład przedsiębiorstwa (czyli ogólnie mówiąc majątek przedsiębiorstwa – komputery, samochody itp).

W przypadku zobowiązań, które nie powstały z umów czyli np. obowiązek zapłaty kosztów procesu (ale też np. alimenty), wierzyciel może żądać zaspokojenia tylko z majątku osobistego dłużnika, z jego wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej.

Ale uwaga!  Komornik nie wie jakie stosunki majątkowe panują w Twoim małżeństwie. Nie jest uprawniony do badania jakie przedmioty wchodzą, a jakie nie, do majątku wspólnego. Może się więc zdarzyć, że zajmie majątek, który w świetle przepisów prawa nie podlega egzekucji. I co wówczas? Dowiesz się tego, czytając wpis o egzekucji komorniczej z majątku wspólnego.

{ 5 komentarze }