zachowek

No więc, tak jak zapowiadałam, powiem Tobie dzisiaj, co mogliby zrobić rodzice, by LOLEK nie musiał wypłacać zachowku swojemu bratu BOLKOWI lub swojemu bratankowi (historię o BOLKU i LOLKU znajdziesz TUTAJ). Przypomnę tylko krótko, że rodzice cały majątek chcieli przekazać LOLKOWI. Chcąc pozbawić BOLKA zachowku, wydziedziczyli go w testamencie, ale w takiej sytuacji prawo do zachowku nabył syn BOLKA.  Rodzice nie osiągnęli więc zakładanego celu.

Co mogliby zrobić, aby cel osiągnąć?

Pierwsze rozwiązanie – umowa o zrzeczeniu się dziedziczenia z BOLKIEM

Rodzice mogliby zawrzeć z BOLKIEM umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia. Umowa taka musi mieć formę aktu notarialnego. W wyniku tej umowy ani  BOLEK ani jego dzieci nie będą dziedziczyć ani nie będą mieli prawa do zachowku.

Ale prawdopodobnie BOLEK nie zgodzi się na zawarcie takiej umowy, bo jest skłócony z rodziną i ma z rodzicami złe relacje.

Rodzicom pozostaje więc tylko:

Drugie rozwiązanie- umowa dożywocia z LOLKIEM

W wyniku zawarcia umowy dożywocia LOLEK stanie się za życia rodziców właścicielem mieszkania, a w zamian za to, będzie zobowiązany zapewnić rodzicom dożywotnie utrzymanie. Mieszkanie przeniesione na LOLKA na podstawie umowy dożywocia, nie będzie doliczane do spadku przy obliczaniu zachowku (tak w każdym razie twierdzą „autorytety” prawnicze).

Nie myl dożywocia z darowizną ! To są dwie różne umowy. Jeśli rodzice daliby LOLKOWI mieszkanie w darowiźnie, to wówczas LOLEK zobowiązany byłby do wypłaty zachowku, bo wartość tej darowizny dolicza się do spadku. Zarówno umowa dożywocia jak i umowa darowizny muszą być zawarte u notariusza.

W praktyce bardzo często zdarza się, że rodzice zawierają z dzieckiem umowę darowizny wraz z ustanowieniem na ich rzecz służebności mieszkania. Uzyskują w ten sposób podobny rezultat jak w przypadku umowy dożywocia – mają zagwarantowane prawo do korzystania z mieszkania. Nie likwidują jednak ryzyka związanego z obowiązkiem wypłaty zachowku. Dlaczego więc zawierają umowę darowizny a nie umowę dożywocia? Dlatego, że umowa darowizny jest tańsza. Nie płaci się od niej podatku od czynności cywilnoprawnych ani podatku od darowizny, jeśli jest to darowizna dla dziecka. Natomiast od umowy dożywocia płaci się podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2% wartości nieruchomości, czyli podobnie jak przy sprzedaży.

I niestety nikt nie tłumaczy rodzicom przenoszącym nieruchomość na dziecko, jaka jest różnica pomiędzy umową darowizny a umową dożywocia. Z różnicy tej nie zdają sobie też sprawy osoby obdarowywane. Z doświadczenia wiem, że w wielu przypadkach, gdyby strony umowy taką wiedzę posiadały, zdecydowałyby się zapłacić 2% podatku od czynności cywilnoprawnych i zawarłyby umowę dożywocia w miejsce umowy darowizny obciążonej służebnością mieszkania.

Już tylko na marginesie powiem Tobie, że umowę dożywocia łatwiej jest rozwiązać niż umowę darowizny. Jest ona o wiele bezpieczniejsza dla rodziców wyzbywających się za życia swojej nieruchomości. A uwierz mi, próby rozwiązania umowy darowizny nie należą do rzadkości. Ale zazwyczaj kończą się przegraną rodziców.

Ale UWAGA !  Umowy dożywocia nie można zawrzeć dla mieszkań spółdzielczych (nawet tych własnościowych). Więcej przeczytasz o tym tutaj. Ma też one swoje wady, o których pisałam tutaj.

Trzecie rozwiązanie –  ????

Rozwiązania mogą być jeszcze inne. Zależą od okoliczności, od konkretnej indywidualnej sprawy. Dlatego, jeśli ten problem dotyczy Ciebie, zachęcam Cię do kontaktu ze mną i omówienia Twoich spraw na konsultacji prawnej. Napisz do mnie na kancelaria@tarczynska.pl przedstawiając krótko swoją sprawę. Odpiszę Ci podając koszt konsultacji i możliwe sposoby jej uzyskania. Więcej na ten temat w zakładce „porady prawne”.

A co jeśli ani umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia ani  żadnego innego skutecznego działania nie było?

Wówczas na LOLKU ciąży obowiązek wypłaty zachowku. Jeśli tego zachowku nie wypłaci i sprawa trafi do sądu, wówczas LOLEK może prosić sąd o obniżenie zachowku, powołując się na tzw. zasady współżycia społecznego. To jedyny sposób obrony przed zachowkiem. Rzadko uwzględniany przez sądy, ale warto próbować.

LOLEK nie będzie musiał płacić zachowku także wówczas, gdy roszczenie BOLKA o wypłatę zachowku się przedawni. Tu znajdziesz informację o przedawnieniu zachowku.   

_______________________

Jeśli chciałabyś/chciałbyś omówić, skonsultować swoją indywidualną sprawę, zapraszam Cię do prowadzonej przeze mnie Kancelarii Prawnej Family Consulting Center . Stosunki rodzinne i majątkowe są często skomplikowane. Dlatego, gdy masz jakiekolwiek kłopoty lub wątpliwości, nie zwlekaj z ich konsultacją. Pomogę Ci zrozumieć sytuację prawną, w której się znalazłaś/znalazłeś lub w której możesz się znaleźć. Pozwoli Ci to na podejmowanie świadomych, najlepszych dla Ciebie decyzji.

{ 38 komentarze }

Pisałam Tobie ostatnio o tym, jak wyglądają sprawy dziedziczenia przy rozdzielności majątkowej.

Ciekawa jestem, czy zaskoczyła Cię poruszana w tym wpisie kwestia zachowku i czy wiedziałeś wcześniej,  jak dużym jest zobowiązaniem dla spadkobierców.

Dziś zaskoczę Cię jeszcze bardziej.

Obiecałam powiedzieć Tobie jakie spadkodawca ma możliwości, by spadkobierca nie musiał wypłacać zachowku. W tej sprawie jest kiepściutko i trzeba bardzo uważać.

W internecie roi się od informacji, że podstawowym narzędziem, dzięki któremu można uniknąć zachowku jest wydziedziczenie czyli OŚWIADCZENIE W TESTAMENCIE, że pozbawiasz daną osobę (małżonka, dziecko, rodzica) zachowku.  Zwróć uwagę, że  prawne znaczenie terminu „wydziedziczenie” jest zupełnie inne niż potoczne. Potecznie „wydziedziczenie” kojarzy się z odsunięciem od spadku a nie od zachowku.

Ale uważaj !  Wydziedziczenie to jest narzędzie niebezpieczne ! i nie zawsze warto je stosować.

Dlaczego?

Dlatego, że prawo do zachowku „przechodzi” z Twojego dziecka na jego dzieci, pomimo, że Twoje wydziedziczone dziecko żyje.

Czyli jeśli wydziedziczasz swoje dziecko, to prawo do zachowku nabywają Twoje wnuki. W takiej sytuacji jest bardzo prawdopodobne, że Twój spadkobierca będzie musiał wypłacić jeszcze większy zachowek niż gdyby nie było wydziedziczenia. Tak będzie wówczas, gdy dziecko osoby wydziedziczonej jest małoletnie lub niezdolne do pracy. Wówczas zachowek, którego może żądać wynosi 2/3 wartości udziału spadkowego, pomimo że osobie wydziedziczonej przysługiwał zachowek w wysokości 1/2 wartości udziału.

Zobacz taką sytuację:

Rodzice mają dwóch synów: BOLKA i LOLKA .Ich dorobek życia to tylko  mieszkanie. Z BOLKIEM są w bardzo złych relacjach, bo pije, nie dba o swoją rodzinę, jest tzw. utracjuszem. LOLEK  mieszka z rodzicami i się nimi opiekuje, ma kiepską sytuację materialną. Serce im mówi, że mieszkanie po ich śmierci powinno należeć do LOLKA. Każdy z rodziców spisuje testament, w którym cały majątek  zapisuje mieszkającemu z nimi LOLKOWI. Jednocześnie chcą go  uchronić od wypłaty zachowku na rzecz brata, który wynosiłby 1/4  wartości mieszkania. Za poradą prawnika wydziedziczają więc w testamencie BOLKA.

I co się dzieje po śmierci rodziców? O zachowek do LOLKA występuje 15 letni syn BOLKA. Żąda 1/3 wartości mieszkania , czyli dużo więcej, niż mógłby żądać wydziedziczony BOLEK.  LOLEK nie jest oczywiście w stanie zapłacić takiej kwoty zachowku, nawet na raty. Musi sprzedać mieszkanie tj. pozbyć się dachu nad głową. Z uzyskanej kwoty spłacić bratanka  i z pozostałą kwotą układać sobie dalej życie.

Opisany powyżej problem z wydziedziczeniem dotyczy tylko wydziedziczenia zstępnych. Nie dotyczy wydziedziczenia małżonka czy rodziców. A więc w tych przypadkach nie ma obawy, że prawo do zachowku „przejdzie” na kolejne osoby. Takie wydziedziczenie będzie skuteczne i spadkobierca nie będzie musiał wypłacać zachowku, o ile oczywiście spadkodawca miał podstawy do wydziedziczenia. Jakie to są podstawy?

Aby oświadczenie o wydziedziczeniu miało wartość prawną, trzeba wskazać w testamencie przyczynę wydziedziczenia. Przepisy prawa mówią, że pozbawić zachowku można osobę, która:

• wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
• dopuściła się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Żadne inne przyczyny nie wchodzą w grę, przy czym z wydziedziczenia nic nie będzie jeśli spadkodawca w testamencie kogoś wydziedziczył, a potem złe uczynki mu przebaczył (oczywiście osoba uprawniona do zachowku musi to udowodnić w procesie o zachowek).

Nie jest to wszystko takie proste.

Następnym razem napiszę Tobie,  co mogliby zrobić rodzice, aby uchronić LOLKA od obowiązku wypłacenia zachowku. Bo jak widzisz, wydziedziczenie, czyli  podstawowe narzędzie, o którym różne osoby, także prawnicy, będą Ci mówili – akurat w tym przypadku nie działa.

P.S. Dla przypomnienia:  prawo do zachowku mają zstępni (dzieci, wnuki)  i  małżonek spadkodawcy. Jeśli spadkodawca nie miał zstępnych, to prawo do zachowsku mają także jego rodzice.

____________________________

Jeśli chciałabyś/chciałbyś omówić, skonsultować swoją indywidualną sprawę, zapraszam Cię do prowadzonej przeze mnie  Kancelarii Prawnej Family Consulting Center . Stosunki rodzinne i majątkowe są często skomplikowane. Dlatego, gdy masz jakiekolwiek kłopoty lub wątpliwości, nie zwlekaj z ich konsultacją. Pomożemy Ci zrozumieć sytuację prawną, w której się znalazłaś/znalazłeś lub w której możesz się znaleźć. Pozwoli Ci to na podejmowanie świadomych, najlepszych dla Ciebie decyzji.

{ 8 komentarze }