związki partnerskie

Przejrzałam złożony kilka dni temu przez PO projekt ustawy o umowie związku partnerskiego.

Co rzuca się w oczy?

Dążenie za wszelką cenę do zróżnicowania statusu małżeństwa od związku partnerskiego.  Przyznam, że pod tym względem projekt jest bardzo udany.

A jaka to cena?

Wysoka. W dosłownym tego słowa znaczeniu:

• związki partnerskie nie będą korzystały z żadnych przywilejów podatkowych –tzn. ani ze wspólnego opodatkowania ani ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.
• partnerzy będą odpowiadali majątkiem wspólnym za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich. Jeśli dłużnikiem będzie tylko jeden z partnerów, to wierzyciel bez problemu będzie mógł uzyskać klauzulę wykonalności na drugiego partnera i egzekucję skierować do ich majątku wspólnego (projekt przewiduje dla związków partnerskich, tak jak dla związków małżeńskich, ustrój wspólności majątkowej).

Art. 13.1 projektu ustawy stanowi, że:

„Zaspokojenia z majątku wspólnego może żądać także wierzyciel, którego  dłużnikiem jest tylko jeden z partnerów”.

Do przepisów kodeksu postępowania cywilnego ma zostać dodany art. 787³ w następującym brzmieniu:

„Tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku partnerskim, sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej partnerowi, z ograniczeniem jednak jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową. Przed nadaniem klauzuli wykonalności sąd wysłucha partnera dłużnika.”

Regulacja ta jest podobna do tej, jakiej podlegali małżonkowie do 2005r. Od 2005 majątek wspólny małżonków podlega szczególnej ochronie przed egzekucją. Klauzulę wykonalności na małżonka dłużnika pozwalającą na skierowanie egzekucji do majątku wspólnego, można uzyskać tylko wówczas, gdy małżonek dłużnika wyraził  zgodę na zaciągnięcie zobowiązania (nie dotyczy to majątku wspólnego związanego z działalnością gospodarczą).  Wyjątkiem są stare zobowiązania tj. zaciągnięte przed 2005r. Do tych zobowiązań stosuje się stare przepisy.

 Zwolennicy formalnego uregulowania kwestii związków partnerskich nie byliby z pewnością z takiej ustawy zadowoleni. Ciekawe jakim zmianom ulegnie ten projekt w procesie legislacyjnym.

{ 0 komentarze }

Pisałam już o tym, jak wygląda kwestia dziedziczenia w związkach partnerskich bezdzietnych.

Statystyk nie znam, ale związków partnerskich, w których każdy lub jeden z partnerów ma dziecko z innego związku, jest również całe mnóstwo. Tu kwestie majątkowe, w tym dziedziczenia, mogą mocno się komplikować. Często jest tak, że partnerzy (lub jeden z nich), posiadają już jakiś majątek osobisty np. mieszkanie. Zawarcie małżeństwa, czy formalnego związku partnerskiego, poddanego dziedziczeniu ustawowemu, może doprowadzić do nieoczekiwanych rezultatów.

Żeby była jasność: nie mam nic przeciwko formalnym związkom – ani małżeńskim ani partnerskim. Chciałabym tylko, by osoby wstępujące w taki związek, były świadome jego skutków prawnych.

Zobacz na te dwie historie, zrozumiesz wówczas o co mi chodzi:

Historia nr 1

PANI „A”, stan cywilny wolny, jedno dziecko, własnościowe mieszkanie.

Poznała PANIĄ „B”, stan cywilny rozwódka, dwoje dzieci, bez majątku.

Zawarły umowę związku partnerskiego.

W ich związku obowiązywał ustrój rozdzielności majątkowej więc PANI „A” była pewna, że mieszkanie dziedziczyło będzie jej dziecko. Nie spisała więc testamentu (ustrój rozdzielności majątkowej dla związków partnerskich przewidują zgłoszone dotychczas projekty aktów prawnych, o których pisałam tutaj).

PANI „A”, tak jak wiele innych osób nie wiedziała, że rozdzielność majątkowa w żaden sposób nie wpływa na dziedziczenie.

PANI „A” zachorowała i zmarła. Jej majątek przypadł w spadku, zgodnie z zasadami dziedziczenia
ustawowego,  po połowie: jej dziecku oraz PANI „B” jako formalnej partnerce.

W krótkim czasie po tym zdarzeniu zginęła w wypadku PANI „B”. Spadek po niej odziedziczyła dwójka jej dzieci, stając się w połowie współwłaścicielami mieszkania należącego kiedyś wyłącznie do PANI „A”.

Wszystko to wbrew intencjom PANI „A”.

Historia nr 2

PANI „A”, stan cywilny rozwódka, jedno dziecko, własnościowe mieszkanie.

Poznała PANIĄ „B”, stan cywilny rozwódka, dwoje dzieci, bez majątku.

Żyły w nieformalnym związku partnerskim. 

PANI „A” zachorowała i zmarła. Jej majątek przypadł w spadku, zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego  w całości jej dziecku.

Aha, i pamiętaj, że ze związkiem formalnym wiąże się także dziedziczenie długów. Rozdzielność majątkowa nic tu nie pomoże.

{ 2 komentarze }

Trudno nadążyć za projektami ustaw o związkach partnerskich.  Projekty Ruchu Palikota i SLD, o których pisałam tutaj zostały negatywnie zaopiniowane przez Komisję Ustawodawczą. Komisja uznała, że „projekty są niedopuszczalne pod względem prawnym”. Stoją w sprzeczności z art. 18 Konstytucji RP, który nie pozwala na zrównanie pod względem prawnym związku partnerskiego ze związkiem małżeńskim.  Na tej podstawie  Marszałkini Sejmu Ewa Kopacz pierwotnie stwierdziła, że nie będzie się dalej nimi zajmować. Wszystko wskazywało na to, że projekty przepadły.

Ale nie. Nadano im jednak numery druków sejmowych (555 i 554) i skierowano do pierwszego czytania. Co do zgodności projektów z Konstytucją będą się więc teraz wypowiadać   posłowie w szerszym gronie.

Art. 18 Konstytucji RP brzmi tak:

Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej.

Nie miejsce tu na roztrząsanie tematyki zgodności prawa z Konstytucją. W każdym razie dla mnie jako prawnika jest jasne, że gwarantowana przez Konstytucję ochrona jakiejś grupy nie oznacza zakazu przyznania ochrony innej grupie.

Muszę jednak przyznać, że zakres regulacji oraz technika legislacyjna, o której pisałam, polegająca na nowelizacji 150 ustaw i dodaniu w nich  obok słów „małżonek”, „ małżeństwo”,  słów „partner”, „związek partnerski”,  powodują, że związek partnerski byłby instytucją podobną do małżeństwa.

Przysłuchiwałam się „obradom” Komisji Ustawodawczej nad tymi projektami (pełny zapis posiedzania Komisji jest tutaj). Poseł Biedroń próbował uwypuklić fundamentalne różnice wskazując na:

1. różnice w ceremonii zawarcia związku , która w przypadku związku partnerskiego nie wymagałaby świadków
2. brak możliwości przyjęcia nazwiska partnera
3. brak prawa do adopcji (oponenci twierdzą, że projekty nie zabraniały adopcji więc byłaby możliwa)
4. brak wspólności majątkowej jako ustroju podstawowego (partnerzy mogliby ją przyjąć gdyby chcieli. Jeśli nic nie postanowią, to obowiązuje ich rozdzielność majątkowa)
5. różnice w rozwiązaniu związku (związek partnerski mógłby być rozwiązany poprzez zwykłe wypowiedzenie umowy).

Czy  to są fundamentalne różnice?  Moim zdaniem, za wyjątkiem tej ostatniej – nie bardzo.

Istotne są jednak dylematy ludzi żyjących w związkach partnerskich. W dyskusjach, również na obradach  Komisji Ustawodawczej podnoszone były trzy zasadnicze zagadnienia.

1. Prawo do dziedziczenia przez partnera
2. Kwestia pochówku
3. Kwestia wspierania partnera w sytuacji kłopotów zdrowotnych, w szczególności dostęp do informacji medycznej.

Jak obecne przepisy regulują te kwestie? Czy mamy tu lukę prawną ? A może problemy leżą jeszcze gdzieś indziej?

*********

O tym jak aktualnie wygląda kwestia dziedziczenia w związkach partnerskich bezdzietnych na tle sytuacji małżeństw bezdzietnych, napisałam tutaj. A o dziedziczeniu w związkach partnerskich, w których jeden z partnerów lub oboje partnerzy mają dzieci z poprzednich związków, pisałam tutaj.

{ 1 komentarz }