Dzisiejszy wpis ma charakter stricte prawny, polemiczny, jako że wywołana zostałam do tablicy komentarzem pozostawionym przez KT pod moim wpisem dotyczącym odpowiedzialności Bartka Waśniewskiego za zobowiązania jego żony wynikające z wyroku karnego. We wpisie tym podałam, że odpowiedzialność Barka Waśniewskiego nie wchodzi w grę, gdyż wierzyciel (Skarb Państwa) nie uzyska przeciwko niemu klauzuli wykonalności, co byłoby niezbędne do prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego.
Z moim stanowiskiem nie zgodził się jeden z czytelników podnosząc, że prawo karne kieruje się innymi zasadami niż cywilistyka i w przypadku wyroków karnych możliwe jest prowadzenie egzekucji z majątku wspólnego na podstawie art. 28 kodeksu karnego wykonawczego.
Przyjrzyjmy się zatem, jak od strony prawnej wygląda ta kwestia. Rozumujmy powoli i bazujmy na przepisach.
Art. 28 KODEKSU KARNEGO WYKONAWCZEGO brzmi następująco:
§ 1. Orzeczone w stosunku do jednego z małżonków, pozostających we wspólności majątkowej, kary grzywny, nawiązki i należności sądowe podlegają zaspokojeniu z odrębnego majątku skazanego oraz z wynagrodzenia za pracę lub za inne usługi świadczone przez niego osobiście, jak również z praw twórcy wynalazku, wzoru użytkowego oraz projektu racjonalizatorskiego. Jeżeli zaspokojenie z tych źródeł okaże się niemożliwe, egzekucja może być prowadzona z majątku wspólnego. Niemożność zaspokojenia z majątku odrębnego skazanego stwierdza się w protokole.
§ 2. Egzekucja z majątku wspólnego jest niedopuszczalna w razie skazania za przestępstwo, którym pokrzywdzony jest małżonek skazanego albo osoby, w stosunku do których małżonek ten obciążony jest obowiązkiem alimentacyjnym.
§ 3. W razie skierowania egzekucji do majątku wspólnego, małżonek skazanego może żądać ograniczenia lub wyłączenia w całości zaspokojenia należności, wymienionych w § 1, z majątku wspólnego lub niektórych jego składników, jeżeli skazany nie przyczynił się lub przyczynił się w stopniu nieznacznym do powstania tego majątku albo do nabycia określonych jego składników lub jeżeli zaspokojenie z majątku wspólnego tych należności jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Czytając ten przepis trzeba mieć świadomość, że ustawodawca zapomniał o nim nowelizując przepisy prawa rodzinnego w 2005r. Świadczy o tym chociażby występujące w tym przepisie określenie „majątek odrębny”, które w 2005 r. zastąpione zostało „majątkiem osobistym”. Ale to tylko na marginesie.
Analizując możliwość skierowania egzekucji do majątku wspólnego małżonków w związku z wyrokiem karnym, musimy mieć na uwadze nie tylko art. 28 KKW, ale jeszcze kilka innych przepisów prawnych a także podstawowych zasad ogólnych.
Podstawowa zasada ogólna jest taka:
Orzeczenie sądowe jest tylko tzw. tytułem egzekucyjnym. Niewiele wartym, bo na jego podstawie nie można prowadzić egzekucji (poza wyjątkami wprost wskazanymi w ustawach, ale tym wyjątkiem nie są wyroki karne). Aby można było wszcząć egzekucję, tytuł egzekucyjny musi uzyskać status tzw. tytułu wykonawczego. Odbywa się to poprzez nadanie tytułowi egzekucyjnemu, czyli wyrokowi karnemu, KLAUZULI WYKONALNOŚCI.
Wskazana powyżej ogólna zasada będzie miała zastosowanie także do wyroku karnego przeciwko Katarzynie Waśniewskiej.
Mówi o tym art. 26 KODEKSU KARNEGO WYKONAWCZEGO:
Do tytułów egzekucyjnych mają zastosowanie przepisy art. 776-779 Kodeksu postępowania cywilnego.
A zatem zgodnie z tym przepisem, wyroki wydane w postępowaniu karnym muszą być zaopatrzone w klauzulę wykonalności nadaną zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego.
Komornik nie ma możliwości kierowania egzekucji do majątku wspólnego Bartka i Katarzyny Waśniewskich (poza wynagrodzeniem i pokrewnymi), jeśli wierzyciel (Skarb Państwa) nie uzyska klauzuli wykonalności.
A do nadania takiej klauzuli nie ma w obecnych przepisach żadnych podstaw.
Bo spójrzmy jak w obecnym stanie prawnym brzmi art. 787 kodeksu postępowania cywilnego, który reguluje zasady nadawania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.
Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.
Nietrudno zauważyć, że powyższy przepis nie przewiduje możliwości nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi w sytuacji, o której mowa w art. 28 KKW.
Takiej możliwości nie dostrzegam także w innych przepisach.
Wynika to z faktu, że celem nowelizacji przepisów kodeksu rodzinnego, która weszła w życie 20.01.2005r., było objęcie ochroną majątku wspólnego małżonków.
Zasady odpowiedzialności majątkiem wspólnym uregulowane zostały w art. 41 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Art. 41 § 2 k.r.o., stanowi, że jeżeli zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej (a taka sytuacja zachodzi w przypadku zobowiązań z wyroku karnego), wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9 k.r.o. (prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy).
W myśl wskazanego powyżej przepisu odpowiedzialność majątkiem wspólnym ograniczałaby się w zasadzie do wynagrodzenia Katarzyny Waśniewskiej, bo wynagrodzenie to wchodzi oczywiście w skład majątku wspólnego małżonków.
PODSUMOWANIE
Oczywiście zdaję sobie sprawę, że stosunek art. 28 KKW do art. 41 KRO i do przepisów KPC, może budzić wątpliwości. Ale analiza tych wszystkich przepisów nie daje moim zdaniem podstaw do nadania klauzuli wykonalności umożliwiającej skierowanie egzekucji do majątku wspólnego małżonków innego niż wynagrodzenie za pracę (i pokrewne).
A zatem Bartek Waśniewski może być spokojny. Ale nie dlatego że jest pokrzywdzony (jak twierdzi czytelnik KT w swoim komentarzu), lecz dlatego, że aktualne przepisy prawa chronią majątek wspólny małżonków przed egzekucją zobowiązań, które nie wynikają z czynności prawnych. Dotyczy to zobowiązań z wyroków karnych, ale także z orzeczeń cywilnych, zobowiązań alimentacyjnych i wszelkich innych, które nie wynikają z czynności prawnej.
Taka jest moja opinia. Niestety, brak jest orzecznictwa sądowego (w każdym razie nie dotarłam), które naświetlałoby opisane w niniejszym poście zagadnienie w jakikolwiek sposób. Podobny do mojego, lub całkiem odmienny.
Jeśli masz jakieś zdanie na ten temat, to podziel się nim w komentarzu. 🙂
{ 13 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
Bardzo ciekawa tematyka i też się zgodzę z autorką co do wniosków, iż wierzyciele nie otrzymają w tym wypadku klauzuli wykonalności przeciwko współmałżonkowi.
Jakiś czas temu spotkałem się z procederem, że dłużnik – właściciel podupadającej firmy przeniósł na współmażonkę – również właścicielkę odrębnej, dobrze prosperującej firmy składniki majątku wchodzące w skład majątku wspólnego. W takim wypadku zostało popełnione nie tylko przestępstwo, ale również mamy do czynienia z deliktem prawa cywilnego.
Samo złożenie zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez pokrzywdzonego nie wystarcza i praktyka pokazuje, że skazani nic sobie nie robią z obowiązku naprawienia szkody. Proponowanie klientowi tylko jednego rozwiązania jest błędem ( bardzo często to się zdarza w praktyce ) i powoduje zmarnotrawienie możliwości jakie daje kodeks cywilny. W mojej ocenie może pozwać współmałżonkę, która ponosi odpowiedzialność za taki proceder – na zasadzie art. 415 kodeksu cywilnego w zw. z art. 5 k.c. . W takiej sprawie cywilnej można by było wnosić o zabezpieczenie roszczenia i myślę, że w takich okolicznościach wszelkie przesłanki zabezpieczenia są nie tylko uprawdopodobnione, ale wręcz udowodnione. W tej materii też jakoś nie znalazłem orzecznictwa oraz opracowań doktryny, a jest to sposób często wykorzystywany przez dłużników.
Niestety wielu wierzycieli sami sobie robią krzywdą, podejmując bardzo nieprzemyślane decyzje albo też sami działają w ramach tzw. samopomocy. W tym przypadku wierzyciel pierwotnie mógł uzyskać nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, ale złożył pozew do EPU i zmarnował ponad rok. W tym czasie dłużnik już się odpowiednio przygotował.
Nie skorzystał też z rady, aby właśnie w taki sposób odzyskać swoje roszczenie wraz z odsetkami oraz wszelkimi kosztami postępowania.
Jeśli dłużnik prowadził działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej to dlaczego wierzyciel nie zastosował po prostu skargi pauliańskiej? Skoro małżonka jest wypłacalna, a sam fakt małżeństwa bezsporny, to sytuacja powinna być w tym przypadku klarowna i stosunkowo prosta do rozwiązania.
Pozwanie współmałżonka ma zawsze tą zaletę, że po uzyskaniu wyroku mamy dostęp do całego majątku małżonka. Skarga pauliańska daje tylko możliwość uznania danej czynności za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela. Nie odnoszę się tu do casusu przedstawionego przez Damiana Padjasa, bo jest on dla mnie nie do końca zrozumiały, szczególnie w kontekście art. 5 kc. Pod jaki paragraf kk „podciągnięta” może być małżonka?
Prowadzenie sprawy ze skargi pauliańskiej często nie daje oczekiwane rezultatu, ponieważ w bardzo prosty sposób można obejść ochronę wierzyciela, przenosząc składniki na kolejne podmioty i to nawet w trakcie prowadzonej sprawy sądowej. Tak więc jest to ślepa uliczka.
Nie można opierać konstrukcji roszczenia jedynie na samej normie art. 5 k.c., który stosowany jest w wyjątkowo i posiłkowo. Wynika to z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego. Tak więc w takim wypadku podstawą prawną byłaby norma art. 415 k.c. w zw. z art. 5 k.c.
Prowadzenie sprawy ze skargi pauliańskiej często nie daje oczekiwane rezultatu, ponieważ w bardzo prosty sposób można obejść ochronę wierzyciela, przenosząc składniki na kolejne podmioty i to nawet w trakcie prowadzonej sprawy sądowej. Tak więc jest to ślepa uliczka i w takim wypadku strata czasu.
Najlepsze rozwiązania to rozwiązania najprostrze.
Wywód ogólnie ciekawy i zasługujący na uwagę, niemniej jednak pomija istotną kwestię – zasadę lex specialis derogat legi generali. Przytoczone przepisy Krio i Kpc pozostają w kolizji z jasnymi i bezpośrednimi wytycznymi Kkw, w związku z czym odesłanie do art. 776-779 Kpc interpretować należy jedynie jako techniczny sposób realizacji orzeczenia sądowego. Pamiętajmy, że wykładnia nie ogranicza się tylko do dosłownego brzmienia danego przepisu (wykładnia literalna), ale także odnosić się w tym przypadku musi do celu przyświecającego prawodawcy (wykładnia celowościowa) a ewentualnie także miejsca danego unormowania w systemie prawa (wykładnia systemowa), a te nie pozwalają na odrzucenie normy art. 28 Kkw z tego tylko powodu, że brak pisemnej „zgody” małżonka sprawcy przestępstwa na popełnienie danego czynu karalnego. Wykładnia taka kłóciłaby się z logiką i doświadczeniem życiowym, gdyż jak wiadomo, tego typu dokumentów przed zaistnieniem przestępstwa się nie sporządza, a więc ograniczenie egzekucji wyraźnie dopuszczonej przez przepis szczególny uznać należałoby za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa lub z zasadami współżycia społecznego, a tym samym niekorzystające z ochrony prawa. Na samej tej podstawie odrzuciłbym tezę o braku możliwości wydania klauzuli wykonalności, dodatkowo posiłkując się założeniem racjonalnego prawodawcy – cel przyświecający wprowadzeniu przedmiotowego uregulowania w tym konkretnym przypadku nie rodzi żadnych wątpliwości.
To, czy art. 28 KKW jest lex specialis do 41 KRO to kwestia wielce wątpliwa. W obecnym stanie prawnym należy po prostu interpretować art. 28 KKW wąsko, czyli na tyle, na ile pozwala art. 41 KRO – a więc odpowiedzialność majątkiem wspólnym ograniczonym do wynagrodzenia za pracę i pochodnych.
Jeśli w związku z tym tematem ktoś z czytelników dysponowałby orzeczeniem choćby sądu rejonowego (nadającym klauzulę wykonalności lub oddalającym wniosek) , to wielka prośba, aby podzielił się opinią sądu. 🙂
Ja znalazłem orzeczenie dotyczące wyzbycia się majątku przez dłużnika i odpowiedzialności osoby trzeciej, ale na zasadzie ar. 405 k.c.
„Wbrew twierdzeniom pozwanej przyznanie powodowi (wierzycielowi) roszczenia z art. 405 kc i następne nie oznacza naruszenia przepisu art. 532 kc poprzez rozszerzenie odpowiedzialności osoby trzeciej ani też nie oznacza rozszerzenia skutków określonych w art. 531 § 2 kc i art. 532 kc.
Podkreślić należy, iż uprzednie uwzględnienie skargi pauliańskiej ma jedynie wpływ na ocenę przesłanek odpowiedzialności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.
W uzasadnieniu wyroku z dnia 25.10.2012 r. (sygn. akt I CSK 139/12) Sąd Najwyższy wskazał, iż „wyrok wydany w wyniku uwzględnienia powództwa opartego na art. 527 § 1 kc ma charakter konstytutywny. Z chwilą jego uprawomocnienia się zaskarżona przez wierzyciela czynność prawna dłużnika z osobą trzecią staje się bezskuteczna względem wierzyciela. Skutek ten następuje z mocą wsteczną. Po uprawomocnieniu się wyroku pauliańskiego zaskarżoną czynność prawną dłużnika z osobą trzecią należy zatem uważać za bezskuteczną względem wierzyciela już od chwili jej dokonania. Wsteczny w tym zakresie skutek wyroku pauliańskiego jest przejawem ogólnej zasady, że konsekwencje uchybień zaistniałych przy podejmowaniu aktu prawnego zostają odniesione w razie późniejszego jego podważenia z powodu tych uchybień (wzruszenia, unieważnienia, zaczepienia, ubezskutecznienia) do chwili jego podjęcia” (zob. np. art. 84 i 87 kc, a także wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2003 r., II CK 438/02 i 9 października 2003 r., I CK 150/02). Jakkolwiek możliwość prowadzenia przez wierzyciela przewidzianej w art. 532 kc rozszerzonej egzekucji powstaje dopiero po uprawomocnieniu się wyroku pauliańskiego, to jednak ze względu na wsteczną moc ubezskutecznienia zaskarżonej czynności prawnej wierzyciel powinien się móc zaspokoić z jej przedmiotu w granicach korzyści uzyskanej przez osobę trzecią od dłużnika. Już więc od chwili dokonania przez dłużnika czynności prawnej uznanej za bezskuteczną względem wierzyciela przeznaczeniem korzyści majątkowej uzyskanej przez osobę trzecią od dłużnika jest jej użycie w celu zaspokojenia wierzyciela. Tytuł prawny nabycia korzyści przez osobę trzecią jest więc od samego początku bezskuteczny względem wierzyciela.
Niewątpliwie doszło do zubożenia wierzyciela, bowiem na skutek działania pozwanej został on pozbawiony możliwości prowadzenia egzekucji z nieruchomości i zaspokojenia wierzytelności w kwocie 21.550 zł.
Nie budzi także wątpliwości, iż pozwana wzbogaciła się kosztem powoda. Gdyby bowiem nie doszło do sprzedaży nieruchomości, zaspokojenie wierzyciela uszczupliłoby majątek pozwanej o kwotę 21.550 zł.
Związek między zubożeniem i wzbogaceniem jest oczywisty. Wprawdzie wyrok uwzględniający skargę pauliańska zapadł w dniu 21.03.2011 r., a zatem po sprzedaży nieruchomości, to jednak pozew o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną został złożony w dniu 16.11.2010 r.
Zauważyć także należy, iż strona powodowa w dniu 13.10.2010 r. uprzedziła pozwaną o zamiarze wystąpienia z powództwem o uznanie czynności prawnej w postaci darowizny z dnia 14.04.2010 r. za bezskuteczną. Oznacza to, iż pozwana od tej daty winna była liczyć się obowiązkiem zwrotu wzbogacenia, które uzyskała kosztem strony powodowej bez podstawy prawnej.”
http://kancelariaknmp.blogspot.com/2011/12/odpowiedzialnosc-majatkowa-mazonkow-cz_27.html
„artykuł 41 KRiO dotyczy tylko zobowiązań cywilnoprawnych, jednak do jego zastosowania nie ma znaczenia tryb zasądzenia świadczenia, tzn. czy jest to tryb postępowania cywilnego, postępowania administracyjnego czy też karnego. Chociażby orzeczenie w stosunku do jednego z małżonków, pozostających we wspólności kary grzywny, nawiązki, obowiązku naprawienia szkody, czy innej należności sądowej, podlega zaspokojeniu w pierwszej kolejności, z odrębnego majątku takiego ukaranego, jak i z wynagrodzenia za pracę lub inne usługi, czy z praw twórcy wynalazku. Jednakże, gdy takie zaspokojenie okaże się niemożliwe, bo np. skazany nie posiada żadnego własnego majątku, to egzekucja należności może być prowadzona z majątku wspólnego małżonków.
Należy dodać, że ustawowa wspólność majątkowa ustaje w przypadku rozwodu czy separacji orzeczonej przez sąd. Również na wniosek jednego z małżonków, z ważnych powodów sąd może orzec rozdzielność majątkową w trakcie trwania małżeństwa. Co więcej takiej rozdzielności majątkowej może też żądać wierzyciel jednego z małżonków. Wystarczy przy tym uprawdopodobnienie, że aby dłużnik spłacił wierzytelność konieczny jest podział majątku wspólnego małżonków.”
W Pani artykułach brakuje najważniejszej kwestii, myślę że ona w największym stopniu interesuje czytelników – a mianowicie, co z długami zaciągniętymi przez współmałżonka jeszcze przed ślubem – czy odpowiedzialność za nie od dnia ślubu ponosi także drugi współmałżonek czy też nie? A jeśli tak to czy można zabezpieczyć się przed taką odpowiedzialnością intercyzą? Pozdrawiam
Dziękuję Panie Macieju. Niebawem będzie wpis również o tym.
Autor:
Kazimierz Postulski
Tytuł:
Komentarz do art.28 Kodeksu karnego wykonawczego
Stan prawny:
2012.08.21
1. Komentowany przepis jest odpowiednikiem art. 125 k.k.w. z 1969 r., wprowadzonego przez art. 5 k.r.o. Intencją wprowadzenia tego przepisu oraz zmiany art. 41 k.r.o. była ochrona rodziny i jej bazy materialnej w postaci majątku wspólnego małżonków. Dlatego wykładnia art. 28 k.k.w. powinna uwzględniać tę intencję ustawodawcy (wyrok SN z dnia 1 czerwca 1977 r., I CR 153/77, LEX nr 21740). Oznacza to, że możliwość prowadzenia egzekucji należności Skarbu Państwa z majątku wspólnego może wystąpić wyłącznie przy spełnieniu wszystkich przesłanek wymienionych w tym przepisie.
2. Jeżeli tytuł wykonawczy wydany został tylko przeciwko skazanemu, a jego małżonek sprzeciwia się zajęciu rzeczy, powołując się na to, że jest ona objęta majątkiem wspólnym, komornik jest obowiązany odstąpić od zajęcia i zawiadomić wierzyciela o potrzebie uzyskania odpowiedniej klauzuli wykonalności. W przypadku zaś zajęcia takiej rzeczy małżonkowi dłużnika przysługuje skarga na czynności komornika lub wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego (art. 825 pkt 3 k.p.c.). W sytuacji, gdy nie została nadana klauzula wykonalności, stosownie do art. 787 k.p.c., małżonkowi dłużnika nie przysługuje powództwo o zwolnienie od egzekucji (art. 841 k.p.c.). W razie jednak wytoczenia takiego powództwa przeciwegzekucyjnego – jeżeli nie został zastosowany art. 787 k.p.c. – sąd nie powinien oddalić powództwa, a jedynie – stosownie do okoliczności – nadać mu właściwy bieg, jako wnioskowi o częściowe umorzenie postępowania egzekucyjnego co do składników, które według twierdzeń małżonka skazanego wchodzą do majątku wspólnego (zob. wyrok SN z dnia 6 września 1978 r., IV CR 258/78; glosa K. Korzana do tego wyroku, OSPiKA 1980, nr 6, poz. 127 a także A. Cudak, Skarga na czynności komornika w świetle art. 7671 k.p.c., PS 1997, nr 4, s. 78, który wykazuje złożoność i możliwość innej interpretacji omawianej problematyki).
3. W przypadku wniesienia przez małżonka sprzeciwu, o którym mowa w art. 7431 § 2 k.p.c., na wierzycielu spoczywa obowiązek wystąpienia z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi oskarżonego. Wydaje się, że wierzyciel powinien przedłożyć postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym wraz z protokołem stwierdzającym, że zabezpieczenie grzywny, nawiązki, należności sądowych i przepadku nie jest możliwe na majątku wymienionym w art. 28 § 1 zdanie pierwsze k.k.w., a także wykazać, że klauzula wykonalności ma zostać skierowana przeciwko małżonkowi oskarżonego (J. Misztal-Konecka, glosa do postanowienia SN z dnia 27 lutego 2008 r., WZ 4/08, Prok. i Pr. 2010, nr 9, s. 180).
4. W myśl art. 28 k.k.w. możliwość egzekwowania wymienionych w nim wierzytelności Skarbu Państwa z majątku wspólnego małżonków jest znacznie ograniczona w porównaniu z poprzednim stanem prawnym i w porównaniu z możliwościami, jakie w tym zakresie przewiduje art. 41 k.r.o., co wynika z odmiennych przesłanek ograniczenia albo wyłączenia odpowiedzialności majątkiem wspólnym lub składnikami tego majątku, na podstawie każdego z wymienionych przepisów (zob. wyrok SN z dnia 15 listopada 1979 r., II CR 394/79, OSNC 1980, nr 9, poz. 166, LEX nr 2493). W szczególności:
a) niedopuszczalna jest egzekucja z majątku wspólnego w razie skazania za przestępstwo, którym pokrzywdzony jest małżonek skazanego albo osoby, w stosunku do których małżonek ten obciążony jest obowiązkiem alimentacyjnym (art. 28 § 2 k.k.w.);
b) w innych przypadkach taka egzekucja może być prowadzona tylko wtedy, gdy organ egzekucyjny stwierdzi w protokole niemożność zaspokojenia z majątku odrębnego skazanego (art. 28 § 1 zdanie drugie i trzecie k.k.w.);
c) istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia w całości zaspokojenia należności wymienionej w art. 28 § 1 k.k.w. z majątku wspólnego lub niektórych jego składników, jeśli takie zaspokojenie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego także z innych powodów niż określone w art. 43 § 3 k.r.o. (art. 28 § 3 k.k.w.);
d) możliwość ograniczenia lub wyłączenia prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego istnieje także wówczas, gdy skazany nie przyczynił się lub przyczynił się w stopniu nieznacznym do powstania majątku wspólnego albo do nabycia określonych jego składników – bez względu na to czy zaspokojenie należności Skarbu Państwa byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, czy też nie (art. 28 § 3 k.k.w.);
e) ograniczenie lub wyłączenie w całości zaspokojenia omawianych należności może się odnosić zarówno do majątku wspólnego, jak też do niektórych jego składników, do których nabycia skazany nie przyczynił się lub przyczynił się w sposób nieznaczny, albo gdyby zaspokojenie z tych składników było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (zob. też F. Zedler, Dochodzenie…, s. 87 oraz J.S. Piątowski (red.), System prawa rodzinnego, cz. I, Warszawa 1985, s. 464).
5. Uprawnień (ograniczeń lub wyłączeń), wymienionych w art. 28 k.k.w., małżonek skazanego, przeciwko któremu nadano orzeczeniu klauzulę wykonalności, a następnie skierowano egzekucję, może dochodzić w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego (art. 841 k.p.c.), wytoczonego według zasad określonych w art. 843 k.p.c. (Z. Merchel, Egzekucja należności sądowych według nowego kodeksu karnego wykonawczego, Problemy Egzekucji Sądowej 1999, nr 36, s. 33).
6. Przepisy art. 41 § 2 k.r.o. stosuje się również do egzekucji należności wymienionych w art. 28 § 1 k.k.w.
7. Również w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym jedynym sposobem ochrony praw małżonka skazanego jest powództwo o zwolnienie od egzekucji (art. 842 k.p.c.), z tym że – ponieważ sąd jest jedynym organem uprawnionym do orzekania o ograniczeniu lub wyłączeniu odpowiedzialności majątkiem wspólnym – bezprzedmiotowe jest zwracanie się tego małżonka do organu administracyjnego z wnioskiem o wyłączenie od egzekucji (art. 38 u.p.e.a.), skoro i tak nie jest on kompetentny do orzekania w tej kwestii (F. Zedler, Dochodzenie…, s. 176-177).
8. Zabezpieczenie na majątku wspólnym kary grzywny grożącej jednemu małżonkowi lub innych należności wymienionych w art. 28 § 1 k.k.w. jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy Skarb Państwa wykaże, że nie jest możliwe zabezpieczenie jej na majątku odrębnym tego małżonka albo na przysługujących mu wierzytelnościach i prawach wymienionych w art. 28 § 1 zdanie pierwsze k.k.w. Ta niemożność musi być stwierdzona protokołem organu egzekucyjnego. I w takim jednak przypadku sąd uwzględni całkowicie lub częściowo powództwo o zwolnienie od zabezpieczenia, jeśli strona powodowa wykaże istnienie przesłanek z art. 28 § 2 i 3 k.k.w. (zob. wyrok SN z dnia 14 stycznia 1977 r., I CR 26/77, OSNCP 1977, nr 11, poz. 215, LEX nr 2122).
9. W piśmiennictwie wyrażono pogląd, że małżonek skazanego jest uprawniony do złożenia wniosku o rozłożenie grzywny na raty z uwagi na treść art. 28 k.k.w. Z treści zdania drugiego art. 28 § 1 k.k.w. wynika, że odpowiedzialność majątkiem wspólnym ma charakter posiłkowy i jest uzależniona od spełnienia przesłanki negatywnej, czyli nie ma możliwości zaspokojenia należności pieniężnej z majątku osobistego skazanego dłużnika. Małżonek skazanego będzie mógł wystąpić ze wspomnianym wnioskiem dopiero po nadaniu wyrokowi klauzuli wykonalności także przeciwko niemu (M. Wysocka, Odroczenie i rozłożenie na raty kary grzywny, NKPK 2005, t. XVIII, s. 303). Nie kwestionując argumentacji na rzecz tego poglądu, wydaje się, że powinien on podlegać weryfikacji w związku z treścią art. 19 § 1 k.k.w.